سەنگەر سەیدقادر
بەپێی ڕاپرسی ناوەندی ئاماری (Gallup pool) هەستی نیشتمانی ئەمەركیەكان ئەمساڵ لە سەردەمی دەسەڵاتی ترەمپدا بۆ نزمترین ئاستی لە مێژودا دابەزیوە كەلە ڕابردودا هاوشێوەی نەبوە، لە ٢٠ ساڵی ڕابردودا بەردەوام هەستی نیشتمانی ئەمەریكیەكان لە دابەزیندا بوە تەنها لە دوای هێرشەكانی ١١ سێبتەمبەردا نەبێت كە هەستی نیشتمانی و شانازیكردنیان بە ئەمەریكا زیادی كردوە لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٢-٢٠٠٤
بەپێی ڕاپرسیەكە پێش ساڵی ٢٠٠١ لە سەدا ٥٥% ئەمەریكیەكان زۆر شانازیان بە ئەمەریكاوە كردوە بەڵام دوای هێرشەكانی ١١ سێبتەمبەری ساڵی ٢٠٠١ هەستی نیشتمانی و شانازی كردنی ئەمەریكیەكان بە وڵاتەكەیانەوە بۆ لەسەدا ٧٠% بەرز بوەتەوە
بەڵام دوای جەنگی عێراق و لە ساڵانی ٢٠٠٤-٢٠٠٥ هەستی نیشتمانی و شانازی ئەمەریكیەكان بە ئەمەریكاوە بۆ لەسەدا ٥٥% دابەزیوە، لەسەر دەمی ئۆباماشدا ٢٠٠٨-٢٠١٦ هەستی نیشتمانی ئەمەریكیەكان بەڕێژەیەكی زۆر زۆرن دابەزیوە لە سەدا١٠ %دابەزیوە
ئەم لاواز بوونەی هەستی نیشتمانی هاووڵاتیانی ئەمەریكا گەورەترین مەترسیە بۆ سەر لێك هەڵوەشانی كۆمەڵگای ئەمەریكی و ئایندەی ئەو وڵاتە چونكە لاواز بوون و لێك هەڵوەشانی كۆمەڵگا لەسەر ئاستی ناوخۆ وادەكات ئەمەریكا نەتوانێت وەك زلهێزیك سەركردایەتی جیهان بكات
لەسەردەمی ترەمپیشدا لەساڵی ٢٠١٦ لە سەدا ٤٥% هاووڵاتیانی ئەمەریكی زۆر شانازیان بە ئەمەریكاوە كردوە بەڵام ئەمساڵ ڕێژەكە بۆ نزمترین ئاستی دابەزیوە و زیاتر لە نیوەی ئەو هاووڵاتیانەی ساڵی ٢٠١٦ شانازیان بە ئەمەریكاوە كردوە ئێستا لەدوای سێ ساڵی دەسەڵاتی ترەمپ شانازی بە ئەمەریكاوە ناكەن و ساڵی ٢٠١٩ تەنها لە سەدا ٢٢% هاوڵاتیان. شانازی بە ئەمەریكاوە دەكەن
هەروەها بەپێی ڕاپرسیەكە ئەمەریكیەكان تەنها لەسەدا ٣٢% شانازی بە دیموكراسیەت و سیستەمی سیاسی وڵاتەوە دەكەن، لە بری شانازی كردن بە وڵات و سیستەمی سیاسیەوە، ئەمەریكیەكان شانازی بە بابەتی ترەوە دەكەن لەوانە، لەسەدا٨٥% شانازی بە هونەر و ڕۆشنبیری ئەمەریكیەكانەوە دەكەن و لە سەدا ٨٩% شانازیان بەسوپاوە كردوە و لەسەدا ٩١% هاووڵاتیانی ئەمەریكی شانازیان بە ئاستی زانستی ئەمەریكاوە كردوە.
هۆكاری دابەزینی هەستی نیشتمانی ئەمەریكیەكان بۆ نزمترین ئاستی لە مێژوەدا پەیوەندی بە سیاسەتەكانی ترەمپەوە هەیە كە گرنگترینیان بریتیەلە:
١- ڕەگەز پەرستی ترەمپ: ترەمپ هەر لە سەرەتای هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی ساڵی ٢٠١٦ سوكایەتی زۆری بە هاووڵاتیانی ڕەش پێست و كەم ئەندام و بەڕەگەز مەكسیەكان كرد، دواتر لە سەردەمی دوو ساڵ و نیوی دەسەڵاتیید كەوتە دژایەتی كردنی هاووڵاتیانی مسوڵمان و پەنابەران
ئەم بڕیار و هەڵسوكەوتانەی ترەمپ كاریگەری خراپی سەر چین و توێژێكی فراوانی كۆمەڵگای ئەمەریكی هەبوو بەتایبەت چینی مسوڵمانان و پەنابەران، بەشێكی زۆریان ئینتمایان بۆ ئەمەریكا لاوازبوە و بەوڵاتی دایكی نازانن
لاوازبوونی هەستی نیشتیمانی هاوڵاتیانی ئەمەریكا دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی چینێكی بەرفروانی ئەمەریكیەكان ترەمپ بە نوێنەری خۆیان نازانن و پێیان وایە ترەمپ نوێنەری چینی سەرمایەدارانە كە دەستیان بەسەر تەواوی جومگەكانی ئابوری و سیاسی دا گرتوە خێر و بێری ئەمەریكا بۆ ئەوانە
٢- هۆكارێكی تری لاوازبوونی هەستی نیشتیمانی هاوڵاتیانی ئەمەریكا دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی چینێكی بەرفروانی ئەمەریكیەكان ترەمپ بە نوێنەری خۆیان نازانن و پێیان وایە ترەمپ نوێنەری چینی سەرمایەدارانە كە دەستیان بەسەر تەواوی جومگەكانی ئابوری و سیاسی دا گرتوە خێر و بێری ئەمەریكا بۆ ئەوانە و خەڵكی هەژار و چینی مامناوەند تەنها خزمەتكاری ئەو چینە دەوڵەمەندەن كە ترەمپ نوێنەرایەتیان دەكات
٣- هۆكاری سێیەم پەیوەستە بەوەی ئەمەریكا وڵاتێكی نەتەوەی نیە و بەرهەمی كۆچە، چەندین نەتەوەی جیاواز لە وڵاتانی خۆیانەوە كۆچیان پێكراوە یان كۆچیان. كردوە بۆ ئەمەریكا ئەمەش وایكردوە بەشێكی زۆریان سۆزیان بۆ نیشتمان ئەو وڵاتانە هەبێت كە باو باپیرانیان لێوەی هاتوون
ئەم هۆكارانە و چەندین هۆكاری تر وایان كردوە كە ئەمەریكیەكان هەستی نیشتیمانیان لاواز بێت باوەڕیان بە دەسەڵاتی سیاسی نە بێت، ئەم لاواز بوونەی هەستی نیشتمانی هاووڵاتیانی ئەمەریكا گەورەترین مەترسیە بۆ سەر لێك هەڵوەشانی كۆمەڵگای ئەمەریكی و ئایندەی ئەو وڵاتە چونكە لاواز بوون و لێك هەڵوەشانی كۆمەڵگا لەسەر ئاستی ناوخۆ وادەكات ئەمەریكا نەتوانێت وەك زلهێزیك سەركردایەتی جیهان بكات
ئەوەی جێگای پرسیارە ئەگەر ئەمە دۆخی وڵاتێكی زلهێز و پێشكەوتوی وەك ئەمەریكا بێت ئەبێت هەستی نیشتمانی هاووڵاتیانی كورد چۆنێت لە نیشتمانێكدا كە دەیان قەیران تەنگی پێ هەڵچنیوە ؟
