پەیوەندی نێوان کورد و ڤیتامین ( D ) چییە ؟

ڤیتامین ( D ) یه‌كێكه‌ له‌و ڤیتامینانه‌ی كه‌ پێویسته‌ بۆ مژینی كالسیۆم له‌ له‌شدا وه‌ كالیسیۆمیش گرنگیه‌كی زۆری هه‌یه‌ له‌ پته‌وی و به‌هێزی ئێسكه‌كان و ڕێگر ده‌بێت له‌ پوكانه‌وه‌ و ئازاری ئێسكه‌كان، هاوکات بوونی ڕێژەی پێویست لە ڤیتامینەکە گرنگە چونکە ڕۆڵێکی کارای هەیە لە بەهێزکردنی دەمارە خانەکان، ماسولکەکان و سیستمی بەرگری لەش، کۆمەڵێک نیشانە هەن کە ئاماژەن بە کەمی ڤیتامینەکە لە لەشدا کە بریتین لە :

1. لاوازی و بێتاقه‌تی 

2. ئازاری ماسوولكه‌ و ئێسك 

3. ئازاری پشت 

4. وه‌رینی قژ 

دوای ئەم نیشانانە پێویستە پشکنینی تاقیگه‌یی ئەنجام بدەین تاکو دڵنیابینەوە لە هەبوونی بڕی پێویستی ڤیتامین ( D ) لە لەشدا کە بەم شێوازە خەمڵێنراوە :

- ئه‌گه‌ر له‌ پشكنیندا ده‌ركه‌وت كه‌ ڕێژه‌ی ڤیتامین ( D ) كه‌متره‌ له‌ ( 10ng/ml ) ئه‌وا مانای وایه‌ كه‌ ڤیتامین ( D ) له‌ جه‌سته‌دا كه‌مه‌.

- ئه‌گه‌ر له‌ پشكنیندا ڕێژه‌ی ڤیتامین ( D ) كه‌وتە نێوان ( 10-20 ) مانای وانیه‌ كه‌ ڕێژه‌یه‌كی كه‌مه‌، به‌ڵام له‌هه‌مان كاتدا ئه‌م ڕێژه‌یه‌ به‌شی ئه‌نجامدانی مژینی كالسیۆمی پێویست ناكات بۆ ئێسكه‌كان. 

- ئه‌گه‌ر ڕێژه‌ی ڤیتامین ( D ) زیاتر بوو له‌ ( 20ng/ml ) واته‌ كه‌وتبێته‌ نێوان ( 20-80 ) ئه‌وا مانای وایه‌ ڤیتامین ( D ) له‌ جه‌سته‌تدا مانای بڕی گونجاو دەگەیەنێت و به‌شی مژینی كالسیۆمی پێویستیش ده‌كات بۆ ئێسكه‌كان. 

به‌ڵام پێویستە هۆشیاربین لەوەی کە زیادبوونی ڤیتامین ( D ) لە لەشدا زیانی خۆی هەیە و بەپێی نوێترین توێژینەوەکانیش ئەوە سەلمێنراوە کە لەش تووشی ژەهراویبوون دەکات.

ده‌توانین له‌ سێ ڕێگاوه‌ ڤیتامین ( D ) به‌ده‌ست بخه‌ین :

1. له‌ ڕێگای ئه‌و خۆراكانه‌ی كه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندن به‌ ڤیتامین ( D ) كه‌ ئه‌وانیش :

+ ماسی. 

+ په‌نیر و ماست. 

+ شه‌ربه‌تی پرته‌قاڵ. 

+ قارچك. 

+ زه‌ردێنه‌ی هێلكه‌. 

+ جگه‌ری حه‌یوان. 

2. ده‌كرێت له‌ ڕێگه‌ی خۆدانه‌ به‌ر تیشكی خۆر ڕێژه‌یه‌كی باشی ڤیتامینەکەمان ده‌ستبكه‌وێت به‌ڵام بێگومان خۆدانه‌ به‌ر تیشكی خۆر به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر ئه‌ویش زیانی خۆی هه‌یه‌ و تووشی شێرپه‌نجه‌ی پێستمان ده‌كات. 

3. ئه‌گه‌ر نه‌مان توانی به‌ڕێگای ( 1 و 2 ) ڤیتامین ( D ) پێویستمان ده‌ستبكه‌وێت ئه‌و كاته‌ به‌شێوه‌ی ده‌رمان ڤیتامین ( D ) به‌كارده‌هێنین به‌ڵام ده‌بێت له‌ژێر ڕێنمایی پزیشك بێت. 

بەداخەوە لە ئێستادا کورد زۆرترین کێشەی لەگەڵ کەمی ڤیتامین ( D ) هەیە و دەتوانین بڵێین کە لە حاڵەتەوە سەری کێشاوە بۆ دیاردە، ئەویش چەند هۆکارێکی دیاری کراوی هەیە چونکە هاوڵاتیانمان تاکو ئێستا نەیانتوانیوە سوود لە خۆر وەربگرن و بەشێوازێکی تەندروست خۆیان بخەنە بەر خۆر، هاوکات لە سێ ژەمی خۆراکدا بەهۆی هەڵبژاردنی خۆراکی ناتەندروستەوە ناتوانین بڕێکی پێویست لە ڤیتامینەکەمان دەستبکەوێت، وە خواردنەوەی چا و قاوەش ڕاستەوخۆ دوای نان خواردن کە لەناو کورددا دیاردەیەکی باوە، کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە و ڕێگر دەبێت لە مژینی ڤیتامین ( D ) پێویست بۆ لەش.

ئامادەکردنی :

ژیار حسێن وسو / بەکالۆریۆس لە کۆلێژی پەرستاری.