ووڵات نێت |
پـێــشه‌كـــــی
هه‌واڵی بڕینی بودجه له راگه‌یاندنه‌كان به‌م شێوه‌یه ، نه‌ك بۆ یه‌كێتی ناواقیعی و ناڕاسته ، به‌ڵكو بۆ پارتی و گۆڕان و ...هتد هه‌موو هێزێك ناڕاسته ، چونكه ده‌بێت چ سه‌ركرده و هێزێك هه‌بێت ئه‌وه‌نده بێباك بێت جورئه‌تی كاری وا بكات؟ به‌ڵام بیرمان نه‌چێت ئه‌و هێزانه‌ی په‌نا بۆ داتاشینی ئه‌و درۆیانه ده‌به‌ن و ئه‌و هێزانه ئه‌و درۆیانه گه‌وره ده‌كه‌ن ئه‌وانه‌ن كه قه‌یرانی جه‌ماوه‌رییان هه‌یه و سیاسه‌تیان كورتی هێناوه.
هه‌واڵی بڕینی بودجه له راگه‌یاندنه‌كان به‌م شێوه‌یه ، نه‌ك بۆ یه‌كێتی ناواقیعی و ناڕاسته ، به‌ڵكو بۆ پارتی و گۆڕان و ...هتد هه‌موو هێزێك ناڕاسته ، چونكه ده‌بێت چ سه‌ركرده و هێزێك هه‌بێت ئه‌وه‌نده بێباك بێت جورئه‌تی كاری وا بكات؟ به‌ڵام بیرمان نه‌چێت ئه‌و هێزانه‌ی په‌نا بۆ داتاشینی ئه‌و درۆیانه ده‌به‌ن و ئه‌و هێزانه ئه‌و درۆیانه گه‌وره ده‌كه‌ن ئه‌وانه‌ن كه قه‌یرانی جه‌ماوه‌رییان هه‌یه و سیاسه‌تیان كورتی هێناوه.
ئه‌م هه‌واڵه ، چــــــۆن و بـــــۆ؟
لەکوێ ئەم هەواڵە بڵاوکرایەوە؟ چی نووسراو چۆن نووسراوە؟
1- ئەم هەواڵە ، لەرۆژنامەی (بــاس) بڵاوکراوەتەوە ، کە هەموو ناوەندی میدیای کوردی و پارتە سیاسیەکان کە باسی دەکەن دەڵێن رۆژنامەی (باس)ی سەر بە پارتی یان سەر بە پاراستن.
2- هەواڵەکە باس لە هیچ سەرچاوە و ناوێک ناکات و هەمووى ونە.
3- عەیبە گەورەکە ئەوەیە ، کۆی سایتە بەناو هاوسەنگ و بێ لایەن و پرۆفیشناڵ و سەربەخۆکان وەک خۆی لە (باس)ـیان وەرگرتووەو بڵاویان کردۆتەوە، بێئەوەی لێدوانی بەرپرسی یەکێتی وەربگرێت ، تەنانەت (KNN) یش لەسەر زاری رۆژنامەی (باس) هەواڵەکە باسدەکات ، کەچی رۆژنامەکە دەڵێ: (عەبادی بە نەوشیروان مصطفىی ى وتووە...) -وەک ئەوەی نەوشیروان مصطفىی سەرۆکی بزووتنەوەی گۆڕان نەبێت و(KNN) به‌ڕێوه نه‌بات، و نەتوانن پشتڕاستی بکەنەوە- ئەمەش سەلمێنەری ئه‌و کۆدەنگیەیه بۆ دژایەتی یەکێتی یان دابەزینی ئاستی هەندێ راگەیاندنە.
4- به‌گوێره‌ی په‌یوه‌ندی نێوان هه‌ندێ براده‌ران له یه‌كێتی له‌گه‌ڵ رێكخه‌ر و هه‌ندێ به‌رپرسانی گۆڕان ، ئه‌وه ره‌ت كراوه‌ته‌وه كه عه‌بادی شتی وای لای ئه‌وان باس كردبێت.
كۆبوونه‌وه‌ی دوێنێی په‌رله‌مان
دوای (24) رۆژ په‌رله‌مان كۆبۆوه ، به‌رنامه‌ی كار لاوازترین به‌رنامه ، جگه له رۆتین چی سه‌وز نه‌كرد ، له‌كاتێكدا ئه‌م پرسانه هه‌ن:
1- پێشكه‌شكردنی پرۆژه‌ی ده‌ستوور ، به‌ڵام نه پرۆژه‌كه خوێندنه‌وه‌ی بۆ كراوه نه سه‌رۆكایه‌تی تا ئێستا له‌سه‌ر ئه‌م پرسه یه‌ك كۆبوونه‌وه‌و جددیه‌تی نواندووه.
2- (45) چل و پێنج په‌رله‌مانتار داوای بانگهێشت كردنی ئه‌نجومه‌نی نه‌وت و گازیان كرد كه بریتین له سه‌رۆكی حكومه‌ت و جێگره‌كه‌ی و سێ وه‌زیر، به‌ڵام له به‌رنامه‌ی كاردا نه‌بوون.
3- زیاتر له (35) رۆژه سه‌رۆكی هه‌رێم یاسای خۆپیشاندانی ره‌ت كردۆته‌وه، به‌گوێره‌ی یاساش ده‌بێت بێته هۆڵی په‌رله‌مان بۆئه‌وه‌ی ده‌نگ بدرێت له‌سه‌ر هۆكاری ره‌ت كردنه‌وه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم ، كه یان په‌رله‌مان یاساكه ره‌ت ده‌كاته‌وه یان په‌سندی ده‌كات، به‌ڵام ئه‌ویش بێده‌نگی لێ كراوه.
4- لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه له دۆخی شنگاڵ پێویست بوو پێك بێت كه تاكه ده‌سه‌ڵات و ئیشی په‌رله‌مانه ، ئه‌مه دروست ناكات به‌ڵام په‌رله‌مان لیژنه بۆ كۆكۆدنه‌وه‌ی به‌ڵگه پێك دێنێت بۆ به‌جینۆساید ناساندنی شنگاڵ ، كه‌چی ئه‌ركی حكومه‌ت و ده‌زگای پرۆفیشناڵه و په‌رله‌مان ئه‌ركی چاودێری حكومه‌ته ، جگه له‌وه لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی جینۆساید له په‌رله‌مان هه‌یه.
5- كه‌چی دوێنێ چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی گۆڕان له‌سه‌ر دانیشتن له‌پێشه‌وه‌و له دواوه له‌گه‌ڵ چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی كێشه دروست ده‌كه‌ن ، و به داخه‌وه به‌شێك له په‌رله‌مانتاران و به‌شێك له میدیا هه‌ر ئه‌وه‌نده‌یان بینی و دواتر په‌رله‌مانتار قسه‌ی رۆژنامه‌یه‌كی سێبه‌ر له‌هۆڵدا باسده‌كات.
بــۆ مێــــژوو..
لەمانگی (1)ی ساڵی 2014 کۆبوونەوەیەک لە ئەنجومەنی وەزیران کرا بە ئامادەبوونی کۆی سەرۆک فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان و عێراق و جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق، و کۆی وەزیرەکان ، لەگەڵ بەڕێزان سەرۆکی حكومه‌تی هه‌رێم و جێگره‌كه‌ی و دوو وەزیر دەربارەی پرسی بڕینی بودجە و نەوت.
زۆر شت باسکرا ، بەڵام ئەوەی بیرمە ، بەڕێز دکتۆر فوئاد و من و دوو وه‌زیره‌كه‌ی یه‌كێتی و دوو ئەندامی تر کە سەر بە یەکێتی نەبوون ، وتمان: (پرسی بڕینی بودجە، وەک لە قسەی ئامادەبووان دەردەکەوێت ، بەسیاسی کراوە. هەروەها نیگەرانییەکانی مالیکی لەلایەک شەخصییە و لەلایەکی تر دژایەتییە بۆ مافی خەڵکی کوردستان، بۆیە گرنگە لەپێناو قووتی خەڵک لیژنەیەکی سیاسی دروست بکرێت لەگشت پارتە سیاسیەکانی هەرێم بۆ گەڕانەوەی بودجەی هەرێم و بە زووترین کات سەردانی مالیکی بکات).
بەڵام لە وەڵامدا بەڕێز سەرۆکی حکومەت وتی: عەیبە مافی خەڵک کە بودجەیە بخرێتە سەر مێزی گفتوگۆ. بۆیە قبوڵ ناکەین هیچ وه‌فدێك سەردانی بەغدا بکا و بۆ گفتوگۆی بودجە, بەڵکو دەبێت مالیکی گفتوگۆی لەگەڵ بکرێ بۆ مافە دەستوورییەکان نەک بودجە کە مافی نییە بیبڕێت.
لەبەرامبەردا وترا: دەتوانرێت مووچەی خەڵک بەردەوام بێت ، وترا بەڵێ دەتوانرێت و له ئاینده‌یه‌كی نزیكدا نه‌وتی هه‌رێم به‌شی پێویستی ده‌كات.
من دەزانم ، کۆی ئەم قسانە لەچوارچێوەی دیبلۆماسیەتی سیاسی راستی تیایه بەڵام لە گفتوگۆی ئەم کۆبوونەوەیە گرنگەدا نين.
1- ئەوەی دوێنێ سەرکردایەتی سیاسی کورد پێی عەیـبی دیبلۆماسی بوو بچین له‌گه‌ڵ به‌غدا داوای بكه‌ین , ئه‌مڕۆ كۆی داواکاری کورد بۆ بەشداری حکومەت تەنها کورت کراوەتەوە لە بودجە و مووچە.
2- دەردەکەوێت کێ داوای دانیشتنی کردووە بۆ گەڕانەوەی بودجەی هەرێم له‌گه‌ڵ مالیكی ، نەک وەک ئەم درۆیەی کە دەڵێ دوو کەس چوینە و داوای بڕینی بودجەیان کردووە!! چونكه ناكرێ تۆ داوای بڕینی بودجه بكه‌ی و له‌لایه‌كی تر داوای گفتوگۆ بكه‌ی بۆ گه‌ڕانه‌وه.
له‌كۆتاییدا ، بۆ خزمه‌تكردنی خه‌ڵك ، گرنگه سه‌ركرده‌ی حزبه‌كان ئه‌وه‌نده جورئه‌ته‌یان تیابێ كه له‌گه‌ڵ یه‌كدا دابنیشن و ره‌خنه بگرن ، نه‌ك له رێگه‌ی رۆژنامه سێبه‌ر و سه‌رچاوه ونه ترسنۆكه‌كان و قه‌ڵه‌مه ناڕاستگۆكان.
2- هەواڵەکە باس لە هیچ سەرچاوە و ناوێک ناکات و هەمووى ونە.
3- عەیبە گەورەکە ئەوەیە ، کۆی سایتە بەناو هاوسەنگ و بێ لایەن و پرۆفیشناڵ و سەربەخۆکان وەک خۆی لە (باس)ـیان وەرگرتووەو بڵاویان کردۆتەوە، بێئەوەی لێدوانی بەرپرسی یەکێتی وەربگرێت ، تەنانەت (KNN) یش لەسەر زاری رۆژنامەی (باس) هەواڵەکە باسدەکات ، کەچی رۆژنامەکە دەڵێ: (عەبادی بە نەوشیروان مصطفىی ى وتووە...) -وەک ئەوەی نەوشیروان مصطفىی سەرۆکی بزووتنەوەی گۆڕان نەبێت و(KNN) به‌ڕێوه نه‌بات، و نەتوانن پشتڕاستی بکەنەوە- ئەمەش سەلمێنەری ئه‌و کۆدەنگیەیه بۆ دژایەتی یەکێتی یان دابەزینی ئاستی هەندێ راگەیاندنە.
4- به‌گوێره‌ی په‌یوه‌ندی نێوان هه‌ندێ براده‌ران له یه‌كێتی له‌گه‌ڵ رێكخه‌ر و هه‌ندێ به‌رپرسانی گۆڕان ، ئه‌وه ره‌ت كراوه‌ته‌وه كه عه‌بادی شتی وای لای ئه‌وان باس كردبێت.
كۆبوونه‌وه‌ی دوێنێی په‌رله‌مان
دوای (24) رۆژ په‌رله‌مان كۆبۆوه ، به‌رنامه‌ی كار لاوازترین به‌رنامه ، جگه له رۆتین چی سه‌وز نه‌كرد ، له‌كاتێكدا ئه‌م پرسانه هه‌ن:
1- پێشكه‌شكردنی پرۆژه‌ی ده‌ستوور ، به‌ڵام نه پرۆژه‌كه خوێندنه‌وه‌ی بۆ كراوه نه سه‌رۆكایه‌تی تا ئێستا له‌سه‌ر ئه‌م پرسه یه‌ك كۆبوونه‌وه‌و جددیه‌تی نواندووه.
2- (45) چل و پێنج په‌رله‌مانتار داوای بانگهێشت كردنی ئه‌نجومه‌نی نه‌وت و گازیان كرد كه بریتین له سه‌رۆكی حكومه‌ت و جێگره‌كه‌ی و سێ وه‌زیر، به‌ڵام له به‌رنامه‌ی كاردا نه‌بوون.
3- زیاتر له (35) رۆژه سه‌رۆكی هه‌رێم یاسای خۆپیشاندانی ره‌ت كردۆته‌وه، به‌گوێره‌ی یاساش ده‌بێت بێته هۆڵی په‌رله‌مان بۆئه‌وه‌ی ده‌نگ بدرێت له‌سه‌ر هۆكاری ره‌ت كردنه‌وه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم ، كه یان په‌رله‌مان یاساكه ره‌ت ده‌كاته‌وه یان په‌سندی ده‌كات، به‌ڵام ئه‌ویش بێده‌نگی لێ كراوه.
4- لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه له دۆخی شنگاڵ پێویست بوو پێك بێت كه تاكه ده‌سه‌ڵات و ئیشی په‌رله‌مانه ، ئه‌مه دروست ناكات به‌ڵام په‌رله‌مان لیژنه بۆ كۆكۆدنه‌وه‌ی به‌ڵگه پێك دێنێت بۆ به‌جینۆساید ناساندنی شنگاڵ ، كه‌چی ئه‌ركی حكومه‌ت و ده‌زگای پرۆفیشناڵه و په‌رله‌مان ئه‌ركی چاودێری حكومه‌ته ، جگه له‌وه لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی جینۆساید له په‌رله‌مان هه‌یه.
5- كه‌چی دوێنێ چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی گۆڕان له‌سه‌ر دانیشتن له‌پێشه‌وه‌و له دواوه له‌گه‌ڵ چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی كێشه دروست ده‌كه‌ن ، و به داخه‌وه به‌شێك له په‌رله‌مانتاران و به‌شێك له میدیا هه‌ر ئه‌وه‌نده‌یان بینی و دواتر په‌رله‌مانتار قسه‌ی رۆژنامه‌یه‌كی سێبه‌ر له‌هۆڵدا باسده‌كات.
بــۆ مێــــژوو..
لەمانگی (1)ی ساڵی 2014 کۆبوونەوەیەک لە ئەنجومەنی وەزیران کرا بە ئامادەبوونی کۆی سەرۆک فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان و عێراق و جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق، و کۆی وەزیرەکان ، لەگەڵ بەڕێزان سەرۆکی حكومه‌تی هه‌رێم و جێگره‌كه‌ی و دوو وەزیر دەربارەی پرسی بڕینی بودجە و نەوت.
زۆر شت باسکرا ، بەڵام ئەوەی بیرمە ، بەڕێز دکتۆر فوئاد و من و دوو وه‌زیره‌كه‌ی یه‌كێتی و دوو ئەندامی تر کە سەر بە یەکێتی نەبوون ، وتمان: (پرسی بڕینی بودجە، وەک لە قسەی ئامادەبووان دەردەکەوێت ، بەسیاسی کراوە. هەروەها نیگەرانییەکانی مالیکی لەلایەک شەخصییە و لەلایەکی تر دژایەتییە بۆ مافی خەڵکی کوردستان، بۆیە گرنگە لەپێناو قووتی خەڵک لیژنەیەکی سیاسی دروست بکرێت لەگشت پارتە سیاسیەکانی هەرێم بۆ گەڕانەوەی بودجەی هەرێم و بە زووترین کات سەردانی مالیکی بکات).
بەڵام لە وەڵامدا بەڕێز سەرۆکی حکومەت وتی: عەیبە مافی خەڵک کە بودجەیە بخرێتە سەر مێزی گفتوگۆ. بۆیە قبوڵ ناکەین هیچ وه‌فدێك سەردانی بەغدا بکا و بۆ گفتوگۆی بودجە, بەڵکو دەبێت مالیکی گفتوگۆی لەگەڵ بکرێ بۆ مافە دەستوورییەکان نەک بودجە کە مافی نییە بیبڕێت.
لەبەرامبەردا وترا: دەتوانرێت مووچەی خەڵک بەردەوام بێت ، وترا بەڵێ دەتوانرێت و له ئاینده‌یه‌كی نزیكدا نه‌وتی هه‌رێم به‌شی پێویستی ده‌كات.
من دەزانم ، کۆی ئەم قسانە لەچوارچێوەی دیبلۆماسیەتی سیاسی راستی تیایه بەڵام لە گفتوگۆی ئەم کۆبوونەوەیە گرنگەدا نين.
1- ئەوەی دوێنێ سەرکردایەتی سیاسی کورد پێی عەیـبی دیبلۆماسی بوو بچین له‌گه‌ڵ به‌غدا داوای بكه‌ین , ئه‌مڕۆ كۆی داواکاری کورد بۆ بەشداری حکومەت تەنها کورت کراوەتەوە لە بودجە و مووچە.
2- دەردەکەوێت کێ داوای دانیشتنی کردووە بۆ گەڕانەوەی بودجەی هەرێم له‌گه‌ڵ مالیكی ، نەک وەک ئەم درۆیەی کە دەڵێ دوو کەس چوینە و داوای بڕینی بودجەیان کردووە!! چونكه ناكرێ تۆ داوای بڕینی بودجه بكه‌ی و له‌لایه‌كی تر داوای گفتوگۆ بكه‌ی بۆ گه‌ڕانه‌وه.
له‌كۆتاییدا ، بۆ خزمه‌تكردنی خه‌ڵك ، گرنگه سه‌ركرده‌ی حزبه‌كان ئه‌وه‌نده جورئه‌ته‌یان تیابێ كه له‌گه‌ڵ یه‌كدا دابنیشن و ره‌خنه بگرن ، نه‌ك له رێگه‌ی رۆژنامه سێبه‌ر و سه‌رچاوه ونه ترسنۆكه‌كان و قه‌ڵه‌مه ناڕاستگۆكان.
